Duman Dedektörleri

Duman Dedektörü Nedir, Ne İşe Yarar?

Duman dedektörleri yangın algılama sisteminde bulunan olmazsa olmaz öğelerden bir tanesidir. Duman dedektörleri meydana gelen bir yangında ilk evrede tespiti yaparak firmada belirlenen sorumlulara geribildirim veren cihazdır. Sürekli firmada bulunmalarından dolayı genellikle güvenlik görevlilerinin kabininde bulunan yangın paneline geribildirim verir. Gelişmiş bir sisteme entegre edilen duman dedektörü ise yangını tespit ettiğinde bölgedeki en yakın itfaiye ekiplerine haber vermek özelliğine sahiptir.

Duman Dedektörü Nasıl Çalışır?

Duman dedektörlerinin çalışma prensibi, normal seviyenin üzerinde duman, ısı veya ışık algıladığında sinyal vermek üzerine kuruludur. Detaylı olarak açıklamak gerekirse; duman dedektörü içinde 2 adet diyot bulunmaktadır. Bu diyotlardan birisi fotodiyot (yani üzerine ışık gelince çalışan diyot) diğeri ise IR-LED (yani ışık yayan) diyottur. Duman sensörü içine giren duman (yangın dumanı, sigara dumanı, su buharı gibi) IR-LED üzerinden yayılan ışınların kırılmasına sebep olur. Kırılan bu ışınlar fotodiyotun üzerine düşer ve duman dedektörü aktif hale gelerek sinyal verir.

Duman Dedektörü Sigara Algılar Mı?

Cevabımız EVET. Ancak odanın alanı, sigara dedektörün yüksekliği ve sigara dumanının yoğunluğunu göz ardı edersek, doğru cevap vermiş olmayız. Ayrıca dumanı algılaması için geçen süreyi de atlamayalım tabi.

Amacınız küçük bir odada, WC gibi kapalı bir alanda sigara içilip içilmediğini tespit etmek ve uyarılmak ise ekonomik bir takım çözümler mevcut. Pilli sigara dedektörleri birkaç küçük oda için en ucuz yöntem olacaktır. Pil ömrü yaklaşık olarak 24 aydır.

Bahsettiğimiz alan birkaç odadan ibaret ise kablo gerektirmeyen, üzerinde siren-buzzer bulunan pilli duman dedektörleri ile çözümler en ekonomik seçenek olacaktır. Bu sebeple merkezi bir noktadan ( güvenlik odası, bilgi işlem odası, lobi, danışma ) kontrol etmek ve yönetmek gibi adresli veya konvansiyonel (bölgesel) yangın sistemi ile çözüm çok daha pahalı bir uygulama olacaktır. Bunun kararını verirken işletmenin yapısını, alınan riski ve güvenlikten sorumlu birilerinin olup olmadığı gibi parametreleri dikkate almak gerekecektir.

Duman Dedektörü Kaç m²‘ye Bir Tane Olmalı?

TS EN54-14 standardına göre; duman dedektörlerinin azami algılama çapı 6,2 metredir. Koridor genişliği 2m’den az ise sadece merkezi hat üzerine yerleşim planlanmalıdır. İki dedektör arası mesafe azami olarak 12,4 m olabilir.

Duman Dedektörleri Yerleşimi ve Aralıkları Nasıl Olmalı?

TS EN54 standardına göre; düz tavanlarda duman dedektörleri duyarlı elemanları (tavanın üst %10 unda kalacak şekilde) tavandan en az 2,5 cm, en fazla 60 cm mesafede olacak şekilde monte edilmelidirler.

Örneğin, tavan yüksekliği 5 metre olan bir yerde yangın dedektörleri tavanın 50 cm altına monte edilmesi uygun olacaktır.

Eğimli tavanlarda duman dedektörü kullanılıyorsa eğimli alanın alt noktası ile tepe noktası arasındaki yükseklik 60cm’den küçükse düz tavan olarak kabul edilmektedir. Fakat, çatı tipi testere ağız yapılı ise dedektör eğimli tarafa ve testere tepe noktasına 1 m uzaklığa yerleştirilmelidir.

Dedektörler (optik ışın duman dedektörleri hariç) duvarların ve bölmelerin 0,5 m’den daha yakınına monte edilmemelidir. Odanın genişliği 1 m’den az ise duman sensörleri mümkün olduğunca ortaya yerleştirilmelidir.

Optik Duman Dedektörleri

Ulusal Yangından Korunma Kurumu’na (NFPA) göre fotoelektrik duman algılama, yani piyasada optik duman dedektörü, yangın dedektörü, yangın sensörü, duman sensörü olarak telaffuz edilen dedektörler genellikle uzun süreli yanma ile başlayan yangınlara karşı daha hassastır.

NFPA’nın çalışmalarına göre fotoelektrik dedektörler iyonizasyon tipindekilere göre hızlıca büyüyen yangınlara daha yavaş tepki vermektedir, ancak laboratuvar ve saha testleri göstermektedir ki fotoelektrik duman dedektörleri tüm yangın tiplerine göre uygun alarm vermekte daha başarılı.

Yangın güvenlik danışmanları ve NFPA kurumu hem projelerde optik yangın algılama süreçlerine sahip ya da hem ısı hem duman algılamasını sağlayan kombine dedektörlerin kullanılmasını önermektedir.

Ayrıca bazı kombine dedektörler, duman ve ısı algılayan detektörlerdir,  karbon monoksit algılama yeteneğine de sahiptir.

İyonize Duman Dedektörü

İyonize duman dedektörü genel olarak optik duman dedektörüne göre daha ucuza üretilmektedir, ancak yangın duman sensörlerine göre yanlış alarm vermeye daha yatkındırlar.

İyonize tipi yangın dedektörleri gözle görülemeyecek kadar küçük duman partiküllerini algılama konusunda hassastırlar. Ancak üretimleri tüm dünyada kimyasal etmenlerden dolayı durdurulmuştur.

Hava Örneklemeli Duman Dedektörü

Hava örneklemeli duman dedektörleri mikroskobik duman partiküllerini algılama yeteneğine sahiptir. Bu sebeple hassas duman algılama yapılması gerekli olan mahallerde yangını henüz başlangıç aşamasında iken hissedebilen aktif hava örneklemeli hassas duman algılama dedektörü kullanılmalıdır.  Birçok hava örneklemeli dedektör, korunacak alanı saran, tavanda paralel olarak monte edilmiş ve küçük deliklere sahip borular aracılığı ile aktif olarak içine hava çekerek algılama yapar.

Hava örnekleri dumanı oluşturan çok küçük partikülleri algılayan ve içinde lazer bulunan hassas optik bir aygıta çekilir. Hava örneklemeli dedektörler gazlı söndürme sistemini de tetiklemekte ve server, sunucu odaları gibi yüksek öneme sahip bölgelerde kullanılmaktadır.

Birçok hava örneklemeli duman dedektörü noktasal duman dedektörlerine göre daha hassas algılama yapma yeteneğine sahiptir. Eşik değerleri çeşitli duman seviyelerine göre ayarlanabilmektedir. Bu özellik, hava örneklemeli dedektörlerin noktasal duman dedektörlerine göre olası bir yangının uyarısını daha erken vermesini, böylelikle otomatik söndürme sistemlerinin devreye girmesini, yangının zararlarının azalmasını ve tahliye için gerekli zamanın kısalmasını sağlamaktadır.

Isı Dedektörü

Isı dedektörü ortamdaki ısıyı algılayan cihazdır.  Sabit sıcaklık ısı dedektörleri, ortamdaki ısının tespit edilen bir seviyenin üzerine çıktığında devreye girmektedir. Bu dedektörlerin çalışma sıcaklığı 55 derece ve üzeri için geçerli olsa da ortamın tipine göre hassasiyeti değiştirilebilmektedir. Ayrıca kısa bir süre içerisindeki ani sıcaklık artmalarını da tespit edebilen dedektörlerdir.

Beam (Işın) Dedektörü

Beam dedektörler, lazer dedektörler, ışın tipi duman dedektörleri olarak tanımlanmakta ve depo, fabrika, antrepo gibi yüksek mekanlar için kullanımı uygun olup, kablo ve işçilik maliyet avantajı yaratmaktadır.

İnfrared gönderici ve alıcı ünitesi aynı ünitede olan markalar, kablosal avantaj yaratmakla birlikte, reflektör arasındaki hareketleri algılayan sistemdir. 40 metreden 100 metreye kadar çalışan beam dedektör modelleri projeye uygun konumlandırılmalıdır. Otomatik motorlu, LCD üniteli, uzaktan kumandalı olması yangın bakım ve servis maliyetini düşürmektedir.